HERAKLEİTOS
“Fragmanlar”
1
Her zaman var olsa da Logos
insanlar kavrayamıyorlar onu
duymadan önce de
bir kez duyduktan sonra da
Her şey bu Logos’a göre
olup bitse de
insanlar
hiçbir şey yaşamamış gibiler
Benim
her şeyi
doğasına göre ayırarak
ve nasıl olduğunu göstererek
açıkladığım
sözler
işlerde bile
Ötekilerse
bilmiyorlar yaptıklarını uyanıkken
Uykudayken yaptıklarını
unuttukları gibi
2
Demek
izlemeli
ortak olanı
Ortak olsa da Logos
çoğunluk yaşar
kendine özgü
düşüncesi varmış gibi
3
Beni değil
Logos’u dinlemek
bilgelik
Uyuşmak
her şeyin
Bir olduğunda
4
Bu dünya düzeni ki
rastgele süprüntülerden bir yığın
5
Belirli bir düzen
belli bir zaman var
değişmesi için dünya düzeninin
uyarak
yazgılı-zorun’a
6
Dama oynayan
bir çocuktur zaman
Krallık çocukta!
7
Karşıtımız iyi bize
8
Bilmezler ki
nasıl uyuşur karşıtlar
Uyumu
karşıt
gerilimlerin
Yay ile lir gibi
9
Bütündür karşıtlar
bütün değil
Birbirlerini
çekip
iterek
Uyumludur
uyumsuz
Bir
her şeyden
doğar
Her şey
Bir’den
10
Çırpıcı tarağında
düz yol
kırık yol
bir
aynı
11
Yukarı
aşağı
yol
bir
aynı
12
Çemberde
baş
son
bir
13
Deniz
en arı
en katışık su
Balıklar içebilir
iyi onlara
İnsanlar içemez
ölümcül
14
Aynı şey içimizde
diri ile ölü
uyanık ile uyur
genç ile yaşlı
Biri olur öbürü
öbürü biri
15
Ölümlüler ölümsüz
ölümsüzler ölümlü
Biri öbürünün
ölümünü yaşar
yaşamını ölür
16
Soğuk ısınır
sıcak soğur
Islak kurur
kuru ıslanır
17
İyi
kötü
bir
aynı
Kesip
biçen
dağlayan
acı veren
hekimler
Bir de ücret isterler
bunun için
18
İyi değil
insanın
her istediğini
elde etmesi
Sayrılık
sağlığı hoş kılan
İyiliği
kötülük
Bolluğu
açlık
Dinlenmeyi
yorgunluk
19
Yay’ın ismi: yaşam
İşi: Ölüm
20
Savaştır
her şeyin babası
kralı
Kimini tanrı kıldı
kimini insan
Kimini köle
kimini özgür
21
Bilin ki
her şeyde ortak savaş
Çekişmedir adalet
Çekişerek
var olup
yok olur
her şey
22
Bütün bunlar olmasaydı
kimse bilmeyecekti
adalet sözünü
23
Yasa:
boyun eğmek
Bir’in
sözüne
24
Gizli uyum
güçlü
açıktan
25
Doğa gizlenmeyi sever
26
Beklemeyi
beklemezsen
bulamazsın
Öylesine bulunmaz
27
Yeni
yepyeni
sular akar
aynı ırmağa
girenlerin üstünden
(O ırmak ki)
dağıtır
toplar
birikir
akar
yaklaşır
uzaklaşır
28
Aynı ırmağa
girdiğimizde
girmeyiz
Biziz
değiliz
29
İki kez
giremezsin
aynı ırmağa
30
Her şey
ateşle değişilir
Ateş her şeyle
Altın malla
mal altınla
nasıl değişilirse
31
Ateş
gereksinim:
doyum
32
Ateş havanın
ölümünü yaşar
hava ateşin
su toprağın
toprak suyun
33
Ateş gelecek
Her şeyi yargılayıp
ele geçirecek
34
Yıldırımdır
her şeyi
yöneten
35
Bu dünya ki
her şey için aynı
Ne tanrı yapısı
ne kul
Hep var idi
var
var olacak:
Bir ölümsüz ateş ki
ölçüyle alevlenip
ölçüyle sönen
36
Söndürmeli ölçüsüzlüğü
büyük yangınlardan çok
37
Ateş dönüşümleri:
İlkin deniz
Deniz ki
yarısı toprak
yarısı yakıcı
Toprak ki
dağılır
deniz olur
Ölçülür
toprak olmadan
önceki oranla
38
Büyük yıl:
Kışı dev tufan
yazı dünya yangını
Bir, alevler kaplar dünyayı
bir, sular basar
10 800 yıldır bu süre
39
Nasıl saklansın insan
hiç batmayandan?
40
Güneş söner yaşlanınca
ama yeniden tutuşur
41
Güneş
insan ayağı
kadar
42
Her şeyi doğuran mevsimleri
değişimleri belirleyen güneş:
Denetçisi
bekçisi
dönemlerin
43
Ölçülerini aşamaz güneş
Yoksa Erinys’ler
Dike’nin yardımcıları
bulup çıkarırlar onu
44
Ayı:
Doğuyla Batı’nın sınırı
Karşısında Ayı’nın
parlak Zeus’un sınırı
45
Güneş olmasaydı
bir yıldız gecesi olurdu
46
Güneş her gün yeni
47
Öteki günler gibidir
bir gün
48
Bütün insanlara özgüdür
kendini bilmek
doğru düşünmek
49
En büyük üstünlük
bilgeliktir
doğru düşünmek
Doğru eyleyip
doğru söylemek
Doğasına göre
kavrayıp her şeyi
50
Dinlediklerimden
biri yok ki
anlamış olsun:
Bilgelik
ayrı düşmektir
her şeyden
51
Bilgelik bir
Bilmek
her şeyin
her şeyle
yönetildiği
düşünceyi
52
…(bilge kişi) tanınmaz
inanca açlığından insanların
53
Aptal her sözde telaşlanır
54
Bilgeliği seven
çok şey bilmeli gerçekte
55
Bir’dir bilge
İstemez
Zeus denmesini kendine
İster
Bilgeliği seven
çok şey bilmeli gerçekte
56
Bilgelik
insana değil
Tanrı’ya özgü
57
Düşünce herkeste ortak
58
Ruhlar koklar Hades’te
59
Bir logos var ruhta
kendini çoğaltan
60
Ruh ki
bir soluk veriştir
kavrayan
Gövdeden ayrı
sürekli akan
61
Su olmak
ruha ölüm
Suya toprak
Oysa
topraktan
gelir su
Ruh sudan
62
Orada
burada
yortarak
bulamazsın
ruhun sınırlarını
Öylesine derinde
63
Zevk verir
ruhlara nemlenmek
64
Gösterir yolu
tüyü bitmemiş çocuk
sürçek sarhoşa
bastığı yeri bilmeyen
nemli ruhuyla
65
Kuru ruh
en bilge
en iyi
66
Savaşta ölen ruhlar
çok daha temizdir
salgında ölenlerden
67
Ağının ortasında oturan örümcek
sineğin takıldığını görür görmez
nasıl ona doğru koşarsa
ipliğin kopmasından acı duyarcasına
İnsan ruhu da
gövdesinin bir yanı yaralanınca
hızla gider oraya
sımsıkı
ölçüyle
bağlandığı
gövdenin
yaralanmasına dayanamazcasına
68
Çetindir
yüreğin arzusuyla
savaşmak
İstediğini
ruhun pahasına
satın alır
69
Uyanıkken gördüğümüz her şey: ölüm
uyurken gördüğümüz: uyku
70
Uyuyanlar da çalışır
dünya işinde
71
İnsan
bir ışık
yakar kendine
geceleyin
gözünün feri gidince
Yaşarken
ölüye dokunur uykuda
Uyanıkken uyuyana
72
Uyanıkların
bir tek
ortak dünyası var
Uyuduğunda
herkes
kendi dünyasına döner
73
…uyanırlar
ve uyanık bekçileri olurlar
dirilerle ölülerin
74
Boşuna arıtıyorlar üstlerindeki kanı
yıkanarak kanda
Çamura batmışın
yıkanması gibi çamurda
Gören
deli der böylesine
Bir de
yakarıyorlar şu yontulara
konuşuyormuş gibi evlerle
Bilmeden tanrı nedir
kahraman nedir
75
Dionysos için
geçmeseydi bu alay
söylenmeseydi
ut yerleri için
bu ilahiler
yaptıkları
utanç verici olurdu
Uğruna çılgına döndükleri
bağbozumu şenliklerinde
Dionysos’la birdir oysa Hades
76
Gece gezginleri
büyücüler
Bacchus rahipleri
şarap fıçısı rahibeleri
gizli ayin tacirleri
77
Sevinçsiz, süssüz, kokusuz
şeyler söylüyor
kudurmuş ağzıyla Sibylla
Bin yıl öteden geliyor
Tanrı’nın konuştuğu sesi
78
Kutsal değil
insanlar arasında yapılan
gizem törenleri
79
Bilicisi Delphoi’deki Tanrı
ne söyler
ne de gizler meramını
Gösterir
80
Adam
çocuktur
Tanrı’nın gözüne
Çocuk nasılsa
adamın
81
Tanrılar
insanlar
baş üstünde tutarlar
kılıçtan geçenleri
82
Tanrı:
gün gece
savaş barış
tokluk açlık
Girer türlü biçime
Nasıl anılırsa ateş
tütsülük baharların kokusuyla
83
Tanrıya
her şey
güzel
iyi
haklı
İnsana
kimi haklı
kimi haksız
84
Bilgelerin bilgesi
maymundur
Tanrının yanında
En güzel maymun
nasıl çirkinse
insanın yanında
85
Bundan böyle uymaz
şairlerle öykücüleri
meçhul konularda
tanıklığa çağırmak
Çoğu kez
yaptığı gibi atalarımızın
güvenilmez yetkilileri
mahkemeye getirmek
86
İnsanlar unutuyorlar
yolun götürdüğü yeri
Ve yabancılar
en sürekli ilişkilerine
Ve garip geliyor onlara
her gün karşılaştıkları şeyler
Eyleyip söylememeli
uyuyanlar gibi
87
Çocuk oyunudur insanların görüşleri
88
Yakasına yapışacak adalet
yalan düzenlerin
yalancı tanıkların
89
Dinlememeli
Çocukların
ana babayı
dinlediği gibi
90
Hangi düşünceleri
hangi bilgelikleri?
Peşine düşüp şairlerin
çoğunluğu öğretmen belliyorlar
bilmeden
kötünün çok
iyinin az olduğunu.
En iyisi
her şeye yeğ tutuyor
bir şeyi:
ölümsüz ün
ölümlüler arasında.
Çoğunluksa
sürü gibi besleniyor
tıka basa
91
Çoğunluk
kavramaz
karşılaştığı şeyleri
Ne de anlar
öğretildiği zaman
Ama öyle görünür
92
Ne dinlemeyi
bilirler
ne konuşmayı
93
Aptallar
sağır gibidir
dinlerken
Varlığıyla
yokluğu bir
dedikleri
94
Yaşamak isterler doğduklarında
yazgılarıyla karşılaşmak
ve çocuklar bırakırlar arkalarında
yazgılarıyla karşılaşacak
95
En saygınlarının
bilip
savunduğu
hayaller yalnızca
96
Hep zengin kalasınız
ey Ephesoslular
belli olsun diye kötülüğünüz
97
Ephesoslular
iyi ederler
kendilerini assalar
Bırakıp kenti
yeniyetmelere
o koskoca adamlar
Attılar çünkü Hermodoros’u
en iyi insanı aralarından
dediler:
en iyiyi istemiyoruz aramızda
varsa böyle biri
gitsin başka yere
başkalarının yanına
98
Akılla konuşanlar
güvenmeli
her şey de ortak olana
bir kent
nasıl güvenirse
yasalarına
daha da büyük
bir güvençle
Tüm yasaları
çünkü insanoğlunun
beslenir
bir tek
tanrısal yasayla
İstediğince güçlüdür çünkü o
Her şeye yetip artar
99
Gökbilimle uğraştı Thales
100
Kimi günleri iyi
kimi günleri kötü
sayıyordu Hesiodos
Bilmiyordu çünkü
her gün
bir
aynı
101
Mnesarkhos oğlu Pythagoras
herkesten çok sorgulayıp durdu
ve bu yazıları seçip ayırdı
Ona göre
kendi bilgeliği
çok şey bilen
bir muzırın sanatıydı
102
Düzenbazların şahıydı Pythagoras
103
Çok bilmek
öğretmez akıllı olmayı
Öğretse
Hesiodos’la Pythagoras’a öğretirdi,
bir de Ksenophanes’le Hekataios’a
104
Çocuğun öğretmeni Hesiodos.
Her şeyi bildiğini sanır herkes.
Günü geceyi bilmeyen biri
Oysa birdir ikisi
105
Priene’de yaşadı
Teutamas oğlu Bias
O ki
herkesten akıllıydı
106
Bilgeler bilgesi Homeros gibi
Yunanlılar arasında
Yanıldı insanlar
görünür nesneleri tanımada.
Yanıltmıştı çünkü onu
bitlerini kıran çocuklar:
Görüp tuttuğumuzu bırakırız
görmeyip tutamadığımızı götürürüz
derken
107
Yanılıyordu Homeros derken:
Şu çekişme ortadan kalksa
tanrılar, insanlar arasında
Uyum olmazdı müzikte
yüksek ile alçak olmasa
Canlılar olmazdı
dişi ile erkek olmasa
108
Yarışmalardan çıkarıp
kırbaçlamalı Homeros’u
Arkhilokhos’u da öyle
109
Gök bilimciydi Thales
110
Yeğdir bana
görülen
işitilen
algılanan
111
Gözler
kulaklar
kötü tanıktır
insanlara
Ruhları
anlamasa
dillerinden
112
Gözler
daha şaşmaz tanıklardır
kulaklardan
113
Her şey
dumana
dönüşseydi
Burun delikleri
ayırırdı onları
114
Işık gibi
yanıp söner
insan geceleyin
115
Bezginlik verir
aynı efendilere çalışmak
onlarca yönetilmek
116
Değişerek dinlenir
117
Altın arayanlar
çok kazıp
az bulurlar
118
Eşek
samanı
altına yeğler
119
Mutlu olur
yemek için
acı burçak
bulan öküzler
120
Domuz çamurla yıkanır
kümes hayvanı toz toprakla
121
…haz duymak batakta
122
Her hayvan
sopayla sürülür
otlağa
123
Köpekler
tanımadıklarına
havlarlar
124
Tezekten çok
cesetlere yaraşır
def edilmek
125
Bir erkek
otuzunda
büyükbaba olabilir
126
En iyi bir
on bin bana
127
En iyisi
gizlemek deliliği
Zordur ama gevşeyince
kadehlerden sonra
128
Güvenilmezlik
kaçar gözden
129
Rastgele varsayma
büyük şeyler üstüne
130
Karakter
insanın
kaderidir
131
Kendimi aradım
132
Öldüklerinde
ne bekledikleri
ne düşündükleri
şeyler bekler insanları
133
Kyrkeon bile ayrışır
karıştırılmazsa
Herakleitos ile ilgili kapsamlı bilgi edinmek için aşağıdaki yazıları da okumanızı tavsiye ederiz.
